Koraalriffen sterven af. Overbevissing zorgt voor een afname van de populaties in zee. Enorme plastic kolken verstikken het zeeleven. Het water warmt op en verzuurt. De zeespiegel stijgt. De diepzee wordt gezien als de volgende uitdaging voor industriële winning. Het is een ware storm, en wij zijn de storm. Toch blijft oceaanbescherming ondanks dit alles een politieke bijzaak, een zin in een toespraak, een voetnoot in klimaatonderhandelingen. Waarom?
Wij behandelen de oceaan als een vuilstortplaats en een mijn.
We doen alsof de oceaan te groot is om te falen. Maar we testen die theorie snel. Elk jaar komt er meer dan 11 miljoen ton plastic in zee terecht. Tegen 2050 zouden we meer plastic dan vis kunnen hebben, gemeten naar gewicht. Illegale en ongereguleerde visserij ontdoet mariene ecosystemen van hun oorspronkelijke staat en kost de wereldeconomie naar schatting jaarlijks 20 miljard dollar. Diepzeemijnbouw, ondanks de slechte kennis ervan, is in sommige internationale wateren goedgekeurd, waardoor onherstelbare schade dreigt aan ecosystemen die we nog maar nauwelijks hebben bestudeerd. Dit alles speelt zich af in een gebied dat zich grotendeels buiten de nationale grenzen bevindt: de volle zee. Decennialang was dit uitgestrekte gebied het Wilde Westen van de wereldwijde commons en is het grotendeels ongereguleerd, geëxploiteerd en verwaarloosd.
Een sprankje hoop
In 2023, na bijna twintig jaar onderhandelen, namen de Verenigde Naties het Verdrag inzake de Hoge Zee aan, een langverwachte stap in de richting van regulering van menselijke activiteiten buiten de nationale wateren. Het belooft nieuwe beschermde mariene gebieden, milieueffectrapportages en een eerlijkere verdeling van mariene genetische hulpbronnen.
Het is een historische prestatie. Maar het is niet genoeg. Slechts 8% van de wereldoceaan is momenteel beschermd, en het grootste deel van die bescherming wordt slecht gehandhaafd. De internationale doelstelling is 30% in 2030. Maar beschermde zones op papier beschermen ecosystemen niet, tenzij ze worden bewaakt, gemonitord en gerespecteerd. We hebben het vaak over koolstof, maar niet genoeg over stromingen. De oceanen hebben meer dan 90% van de overtollige warmte van de opwarming van de aarde en meer dan 30% van onze koolstofuitstoot geabsorbeerd. Daarmee hebben ze ons, ten koste van zichzelf, veel ergere klimaatextremen bespaard. Opwarming van de oceaan leidt tot koraalverbleking, vismigratie en verstoring van het voedselweb. Verzuring maakt het voor schelpdieren en plankton moeilijker om te overleven, waardoor de hele mariene voedselketen op zijn kop komt te staan.
Ondertussen dreigen de stijgende zeespiegels, veroorzaakt door thermische uitzetting en smeltend ijs, de komende decennia honderden miljoenen mensen uit kuststeden te verdrijven. Denk aan Jakarta, Miami, Alexandrië en Mumbai. Oceaanbescherming is geen bijzaak van de klimaatcrisis. Het is er een van.
Wat moeten overheden en bedrijven doen?
Overheden moeten ophouden met treuzelen. Een paar beloftes hier en daar zijn niet voldoende. We hebben bindende toezeggingen, krachtige handhaving en duidelijke investeringen in wetenschap, toezicht en herstel nodig. Ze moeten destructieve visserijpraktijken verbieden, illegale vloten aanpakken, de plasticproductie reguleren, een einde maken aan diepzeemijnbouw en de decarbonisatie van het zeevervoer versnellen. Europa zet stappen, maar zelfs progressief beleid wordt belemmerd door een gebrek aan handhaving en geopolitieke inertie. Het Noorden moet het Zuiden ook helpen, niet met lezingen, maar met financiering, technologie en eerlijke afspraken.
Bedrijven, met name in de scheepvaart, visserij, mode, olie en chemie, kunnen de oceaan niet langer als een kosteloze put beschouwen. Sommige bedrijven experimenteren met duurzaamheidslabels, schonere toeleveringsketens en koolstofkredieten. Dat is goed, maar lang niet genoeg. De private sector moet overstappen van een extractief naar een regeneratief model, waarbij het behoud van de gezondheid van de oceaan geen bonus is, maar een basisprincipe. Alleen al de mode-industrie stoot miljoenen microplasticvezels uit in de oceaan via synthetische kleding. Filters bestaan. Biologisch afbreekbare textielsoorten bestaan. Zonder regelgeving en verantwoording zal winst echter voorrang blijven krijgen op de planeet.
Wat kunnen we? do?
Dit is niet alleen een taak voor staten en CEO's. Als individuen hebben we zelf de regie. Verminder uw plasticconsumptie, kies voor duurzame vis, let op keurmerken, stem op leiders met een geloofwaardige klimaat- en oceaanagenda, steun kustbeschermingsinitiatieven zoals die van de Ocean Alliance wereldwijd, onderwijs uw kinderen en onderneem nog duizend andere acties.
Oceanen leken lang ver weg, mysterieus, zelfs eeuwig. Die illusie is gevaarlijk. Ze zijn kwetsbaar en veranderen snel door ons toedoen.
Het beschermen van de oceanen gaat niet alleen over vis. Het gaat over de toekomst van voedsel, klimaat, gezondheid en geopolitieke stabiliteit. Het gaat over gelijkheid tussen landen en generaties. Het gaat over het heroverwegen van onze plaats in het web van het leven. Het goede nieuws? De oceanen zijn veerkrachtig als we ze laten herstellen. Maar we moeten nu handelen. Niet over vijf jaar. Niet alleen tijdens de volgende klimaattop in Glasgow, waar ik in november een toespraak zal houden, maar ook tijdens de volgende klimaattop in Nice, waar ik in juni een toespraak zal houden. Nu. Want als de oceanen sterven, sterven wij ook.
Ocean Alliance Conservation
Ocean Alliance Conservation Member (OACM) is de eerste wereldwijde organisatie die zich toelegt op het bevorderen van het behoud van de oceaan en de ontwikkeling van duurzaam toerisme.
De visie is om mariene ecosystemen te beschermen en tegelijkertijd economische groei en maatschappelijk welzijn te bevorderen.
OACM richt zich op het ondersteunen van het behoud van mariene ecosystemen door nauw samen te werken met overheden, bedrijven en lokale gemeenschappen om mariene bronnen te beschermen en ecotoerisme te ontwikkelen dat het behoud van aquatische biodiversiteit ondersteunt.
