Playa Grande, Costa Rica – Op een rustige nacht in februari, toen de wintertemperaturen in Noord-Amerika tot onder nul daalden, strompelden lederschildpadden zo groot als golfkarretjes op dit tropische strand om hun eieren te leggen.
Maar op slechts een korte wandeling van het strand, in het bloeiende surfstadje Tamarindo, verandert de op hol geslagen toeristische ontwikkeling de zee in een open riool.
Uit waterkwaliteitstests die het afgelopen jaar zijn uitgevoerd door het Water and Sewer Institute (AyA) van het land, bleek fecale besmetting ver boven de niveaus die door de United States Environmental Protection Agency (EPA) als veilig worden beschouwd.
Dergelijke tegenstellingen maken nu deel uit van het dagelijks leven hier, aangezien deze ecohaven ter grootte van West Virginia worstelt om het hoofd te bieden aan een toename van toerisme en ontwikkeling die driemaal het wereldgemiddelde is.
"Welkom in Costa Rica, de promotors willen niet dat je erover hoort", zegt Gadi Amit, de onvermoeibare leider van een lokale activistische groep genaamd de Guanacaste Brotherhood Association.
In het afgelopen decennium is de bouw van hotels, tweede huizen en flatgebouwen in kustgebieden enorm toegenomen, waarbij gebruik is gemaakt van een vacuüm in planning en handhaving. Het totale landoppervlak dat in die tijd is ontwikkeld, is in die tijd met 600 procent gegroeid, aldus een overheidsrapport.
Daardoor verdwijnt de biodiversiteit die al lang bezoekers lokt, zeggen wetenschappers. De populaties van apen en schildpadden nemen sterk af en de infrastructuur staat onder druk tot een bijna breekpunt.
Door een reeks alarmerende milieurampen is de regering verwikkeld in een touwtrekken tussen investeerders en milieuactivisten die natuurlijke hulpbronnen willen beschermen.
"Dit is voor iedereen gratis", zegt dhr. Amit, "en het gaat ten koste van de lokale gemeenschappen en het milieu. Als er niet snel iets wordt gedaan, is er geen reden meer voor toeristen om hier te komen.”
In Costa Rica's hoog aangeschreven, onpartijdige State of the Nation-rapport werd afgelopen november de vuile was van het land uitgezonden, wat zowel de pers als het publiek alarmeerde.
Statistieken toonden aan dat 97 procent van het afvalwater van Costa Rica onbehandeld in rivieren, beken of de oceaan stroomt, en dat meer dan 300,000 ton afval in 2006 niet op straat werd opgehaald. En een golf van illegale putboringen zorgt ervoor dat watervoerende lagen droog, ironisch in een land waar jaarlijks maar liefst 20 voet regen valt.
Ondanks de chaos heeft minder dan een kwart van de kustplaatsen bestemmingsplannen om de ontwikkeling van het toerisme in evenwicht te brengen met natuurlijke hulpbronnen en overheidsdiensten zoals rioolwaterzuivering en openbare watervoorziening.
De auteurs van het rapport concludeerden dat de regering "een duidelijk politiek engagement ontbeerde" om de impact op het milieu te verminderen, en dat investeerders gewoon "geen interesse hadden".
Het afdwingen van een discussie over de problemen is de mantra geworden van de ontluikende milieubeweging van het land. Gemeenschapsactivisten organiseren, dienen rechtszaken aan, roepen op tot ontwikkelingsbeperkingen en dringen aan op hun grondwettelijke recht op een 'gezonde omgeving'.
Vorig jaar bevestigden een reeks alarmerende rapporten hun angsten.
Volgens een recent rapport van een team van natuurwetenschappers is het aantal apen, symbolen van het regenwoud en een charismatische toeristische attractie, in iets meer dan een decennium met naar schatting 50 procent afgenomen.
In de noordwestelijke provincie Guanacaste waren luxe hotels en flatgebouwen ooit ongehoord. Maar langs die bloeiende kusten, onlangs gezalfd als de Gold Coast, zijn dergelijke accommodaties nu de norm.
Deze uitgestrekte ontwikkelingen, met hun goed onderhouden gazons en golfbanen, produceren een soepele, voedselrijke afvoer die caulerpa sertularioides voedt, een agressieve algensoort die koraalriffen in de Golf van Papagayo verstikt.
"Het is een ecologische ramp", zegt marien bioloog Cindy Fernández, die jarenlang de schade in kaart heeft gebracht.
Zeeschildpadden, een andere favoriet van toeristen, worden ook bedreigd. Volgens wetenschappers is de populatie van de ernstig bedreigde Pacifische lederrug in 97 jaar met 20 procent gedaald. Hoewel de bedreigingen waarmee lederschildpadden worden geconfronteerd variëren van vissen tot het broeikaseffect, geloven veel wetenschappers dat ontwikkeling, met name langs de broedstranden van Costa Rica, de laatste druppel kan zijn.
De regering is traag om zich te scharen achter de verdediging van de schildpadden.
"Iedereen is het zat", zegt Frank Paladino, bioloog en vice-president van The Leatherback Trust, een non-profitorganisatie in New Jersey die miljoenen dollars heeft ingezameld om de schildpadden te beschermen. De groep, gefrustreerd en onder druk van donoren, verbrak onlangs een langdurige fondsenwervingsovereenkomst met het ministerie van Milieu van het land. "We kunnen niet blijven wachten tot de Costa Ricaanse regering het juiste doet", zegt Dr. Paladino.
De oplossing, zijn de meeste activisten en wetenschappers het erover eens, is een betere planning en strengere milieuwaarborgen.
"We vragen niet om alle ontwikkeling te beëindigen", zegt Jorge Lobo, professor aan de Universiteit van Costa Rica. "Wat we nodig hebben, is een pauze, zodat onze kustgemeenten op adem kunnen komen, bestemmingsplannen en wetten kunnen maken en dan kunnen hervatten, maar in een duurzamer tempo." Professor Lobo heeft de leiding gehad over ontwikkelingsmoratoria in gevoelige gebieden van het schiereiland Osa, een regio die volgens wetenschappers 2.5 procent van de biodiversiteit in de wereld heeft.
Een stortvloed van onthullende lokale en internationale persaandacht kan het land onder druk zetten om de hoek om te draaien.
Reisgidsen, waaronder de serie 'Lonely Planet', hebben het voortouw genomen. De meest recente editie waarschuwt: "Als iemand die dit leest denkt dat Costa Rica een virtueel eco-paradijs is waar milieubehoud altijd voorrang heeft boven kapitalistische winsten ..., leer jezelf ...."
Maar Michael Kaye, een New Yorkse transplantatie die algemeen wordt beschouwd als een pionier van de ecotoerisme-industrie van het land, zegt dat toeristen zelf niet hard genoeg pushen.
"Ecotoerisme is een mediafenomeen", zegt dhr. Kaye. “Er zijn maar weinig mensen die echt bereid zijn comfort op te offeren voor duurzaamheid. Dat zou moeten veranderen.”
Tegenslagen terzijde, promotors zoals Kaye, en zelfs veel tegenstanders, erkennen dat Costa Rica tientallen jaren voorloopt op zijn buren. Meer dan 26 procent van het nationale grondgebied heeft een beschermde status, 80 procent van de energie wordt geproduceerd uit hernieuwbare bronnen zoals wind en waterkracht, en het land laat meer bomen groeien dan het kapt – een anomalie in het zeer arme Midden-Amerika.
De natuurlijke hulpbronnen van Costa Rica zijn even indrukwekkend, met zijn 11,450 soorten planten, 67,000 soorten insecten, 850 soorten vogels en de hoogste dichtheid aan planten, dieren en ecosystemen van elk land in Amerika.
De laatste tijd lijkt de regering, die de urgentie van de situatie voelt, steeds meer bereid te luisteren.
In januari sloot het ministerie van Volksgezondheid het Occidental Allegro Papagayo, een van de grootste all-inclusive resorts van het land, toen inspecteurs leidingen ontdekten die rioolwater in een nabijgelegen estuarium pompen.
Het door de staat gerunde Water and Sewer Institute trad vervolgens op en trok "Ecologische Blauwe Vlaggen" in van zeven stranden, waaronder die tegenover de populaire toeristische steden Dominical en Tamarindo aan de Stille Oceaan, en Puerto Viejo, in het Caribisch gebied, onder vermelding van fecale besmetting in de oceaan wateren.
En op 9 april vaardigde de Costa Ricaanse regering een tijdelijk decreet uit dat de bouwhoogte en -dichtheid langs de noordwestelijke Pacifische kust, de snelst ontwikkelende regio van het land, aan banden legt, en toevallig een regio zonder bestemmingsplannen.
“De dingen zullen waarschijnlijk eerst erger worden voordat ze beter kunnen worden. Vergeet niet dat in de Verenigde Staten dertig jaar geleden rivieren in brand stonden”, zegt eco-industrieleider Kaye. "We boeken vooruitgang."
csmonitor. com
